Elektrot Çeşitleri

Kaynak elektrot çeşitleri biriktirilen kaynak metalinin çekme mukavemetine, elektrotla kullanılacak kaynak pozisyonuna, akım ve kutup durumuna, eğer doğru akım kullanılıyorsa, ve örtü tipine göre sınıflandırılır.

Rutil elektrotlar

Bunlar  örtülerinde  esas  madde  olarak  çoğunlukla rutil seklinde bulunan  titandioksit  veya  ilmenit(demir ve titan oksidi)  içerirler. Bu  elektrotlar  ile, doğru(genellikle eksi kutupta)  ve dalgalı akımla ve her  pozisyonda  kaynak  yapılır. Aralık doldurma kabiliyeti ince ve orta örtü kalınlığında çok iyi, kalın örtülerde iyidir.

Bunlarda ark, çok kararlı, tutuşması kolay ve dalgalı akımda bile ark gerilimi nisbeten düşük olur. ( 40 – 45 V ) . Kaynak işlemi gayet kolay olup sıçrama kaybı azdır. Röntgen muayenesi yapılacak kaynaklara rutil elektrotlar uygun değildir.

E 6012 Kaynak elektrodu

Bu elektrod, orta nüfuziyetli, oldukça sakin ark veren, sıçrama kaybı az ve kaynak metalini kalın bir cürufla tamamen örten bir kaynak elektrodu olarak karakterize edilir. Bu elektrod bütün pozisyonlarda kullanılabilmekle beraber daha çok düz ve yatay pozisyonlarda kullanılır. Özellikle tek paso, yüksek hız, yüksek akım şiddeti ve yatay köşe  kaynağı için kullanılmaları tavsiye edilir.  Bu elektrodlar bir çok alçak alaşımlı ve özellikle yüksek karbon değişimleri gösteren çeliklerin kaynağında kullanılabilir.

6013 kaynak çubuğu

çiftçilerin kaynak teli olduğu düşünülen kaynak çubuklarıdır ve bu çubuk temel olarak çiftçiler için tasarlanmıştır. Temiz ve pürüzsüz bir kaynak sağlar ve pas veya boya ile kazmaz. Cüruf kalkışı oldukça kolaydır. Düşük kaynak akımlarında dahi kararlı ark yanışı sağlar. Bu sayede plaka kaynaklarında kullanıma oldukça uygundur. Kaynak akımı : AC, DC(+), DC(-)

E6013 kaynak elektrodu amper ve voltaj değerleri (yukarıda)

6013 elektrod ile yapılmış bir kaynak işlemi (yukarıda)

E7014 kaynak elektrotları

Bu elektrotlar yumuşak ve alçak alaşımlı çeliklerin kaynağına elverişlidir. Cüruf gayet kolay kalkar. Kaynak metali bırakma hızı kendi gurubunda en yüksektir. Kullanılan akım şiddeti E 6012 ve E 6013 elektrotlarından daha yüksektir.

Asit  elektrotlar

Çok  akıcı  olan  bu  elektrotlarla  yukarıdan  aşağıya   dik  kaynak dışında her pozisyonda kaynak yapılabilir. Dikişin yüzeyi parlak olup,  dikiş  dövülebilir  ve röntgen muayenesinde çok iyi netice verir. Asit  elektrot  doğru  ve  dalgalı  akımda  kaynak eder ve en iyi yatay pozisyonda kaynağa uygundur.

E 6020 Elektrot

Örtü yüksek miktarda demir oksit ihtiva eder. Düz pozisyon , dalgalı ve doğru akım her iki kutupta köşe ve alın kaynaklarında iyi netice alınır. Normal kaynak akım şiddetinde nüfuziyeti orta derece olur. Yüksek akım şiddeti kullanılarak derin nüfuziyet elde edilebilir. Bu elektrotların, radyografik muayeneye tabi tutulacak yatay köse ve düz pozisyon kaynaklarında kullanılması tavsiye edilir.  Genelde yüksek akımda kullanıldığından, çarpılmaya neden olabileceğinden bu elektrotlar ince malzemelerin kaynağında kullanılmaz.

Oksit elektrotlar

Bu elektrotlar çok akıcı olup düzgün dikişler verir. Bunlar en  çok alaşımsız ve düşük karbonlu çeliklerin birleştirilmesinde  kullanılırlar. Bu  elektrotlar doğru (elektrot eksi kutupta) ve dalgalı akımda çalışabilir  ve  en  çok  yatay  pozisyonda  kaynağa elverişlidir. Diğer elektrot tiplerine nazaran sıcakta çatlamaya daha müsait olup  çok  iyi  bir hazırlık çalışmasını gerektirirler.

Bazik elektrotlar

Bazik elektrotlar,  yukarıdan  aşağı  dik  kaynaklar  dışında  bütün pozisyonlarda  kullanılır. Mekanik  özellikleri  diğer  elektrot  tiplerinden  üstündür. En  çok doğru akım (elektrot artı kutupta) ile  kaynak  eder. Bu  elektrotlar, iyi  bir  aralık  doldurma kabiliyetini haizdirler.

Örtü higroskopik ( rutubete hassas ) olduğu için bu elektrotların kuru yerlerde saklanmaları gerekir. Rutubet aldıysa en az yarım saat süre ile 250 C sıcaklıkta kurutmalısınız. Genel kural olarak bazik elektrotlar yüksek akım şiddetine tabi tutulmamalıdır çünkü çalışma sırasında sıçramalar dışında, dikişin mekanik özellikleri de düşer.

Örtü içinde bulunan kalsiyum fluorur sebebiyle kaynak buharı tahriş edici ve hatta zararlı olabilir. Dar alanlarda bazik elektrotlarla yapılacak kaynaklarda ciddi tedbir alınması gerekir.

Bu elektrotlarda arkı devam ettirmek güçtür. Bu nedenle bazik elektrodlar usta kaynakçılar tarafından yapılabilir. Kısa ark boyu ile çalışılmalı ( ark boyu elektrod çapının yarısı kadar) ve mümkün olduğu kadar zik zak yapılmamalıdır.

Bazik elektrotlar nerelerde kullanılır?

Röntgen kalitesinde kaynak, veya yüksek mekanik özellikler istenen birleştirmelerde.
Orta veya yüksek karbonlu çeliklerin çatlamaya mukavemetli kaynağında, Fosforlu çeliklerin sıcak kılcal çatlamaya mukavemetli kaynağında, kükürtlü çeliklerin kaynağında. Kalın kesitlerin kaynağında, yüksek soğuma hızından doğacak çatlama problemlerine mani olmak için. Sıfır derecenin altında sıcaklıklara maruz kalacak kaynaklı konstrüksiyonlarda. Dinamik zorlanmalara maruz kalacak kaynaklı konstrüksiyonlarda bazik elektrotlar tercih edilir.

E 7015 Kaynak Elektrodu

Doğru akım pozitif kutupta kullanılan alçak hidrojenli bir elektroddur. Bu elektrodlar yüksek mukavemetli kaynak dikişleri istenen yerler ile yüksek karbonlu ve alaşımlı çeliklerin kaynağı için geliştirilmişlerdir. Bu elektrodlar yüksek kükürtlü çeliklerin ( Ü, 10 – 0,25 % ) kaynağında da kullanılır. Eğer diğer tip elektrodlar kullanılarak olursa kaynak dikişi delikli olur. Bütün pozisyonlarda kullanılabilirler.

Esas olarak sertleşebilen çeliklerin kaynağı için geliştirilen bu elektrotlar, dövme demir, yay çeliği ve emaye kaplanacak çeliklerin kaynağında da elverişlidir.

E 7016 Kaynak Elektrodu

Bu elektrodlar E 7015 elektrodların bütün özelliklerini taşırlar.  farklı olarak, örtülerinde, dalgalı akımda kullanılmalarını kolaylaştıran potasyum silikat veya potasyum tuzları İhtiva ederler.

E 7018 Kaynak Elektrodu

Bu elektrotlar örtülerinde yüksek oranda demir tozu ihtiva ederler. Bu elektrot doğru akım (pozitif kutup) ve alternatif akımda kullanılabilir. Yüksek mukavemetli yüksek karbonlu veya alaşımlı çeliklerin köşe kaynağı için uygundur. E 7018, düzgün ve sakin ark yapan, nüfuziyeti az, sıçraması çok az, yüksek hızda kaynak yapılabilen bir elektrottur.

7018 kaynak teli boruları kaynak yapmaya yardımcı olur, yapısal çelik kaynağı ve boru hattı sistemindeki her türlü hasarlı parçayı onarmak için kullanılabilir. Kaynağın omurgası olarak kabul edilir. Düz ve güçlü kaynaklar üretir. Hidrojen salmaz. Bu nedenle, bu tür kaynak çubukları yapısal kaynakta kullanılır. Fabrikalarda, barajlarda, köprülerde, santrallerde ve nükleer güç silahlarında kullanılır. Hidrojen içermeyen bir akı içerdiği için, çubuk nem bulunmayan yerde saklanmalıdır. Kaynak akımı: AC, DC(+), DC(-)

E7018 kaynak elektrodu amper ve voltaj değerleri (yukarıda)

Sellülozik elektrotlar

Bunlar az cüruf bırakan, her pozisyonda kaynak  edebilen elektrotlar olup özellikle zor pozisyonlarda çalışmaya uygun  elektrotlardır. Yukardan aşağı dik kaynaklara ve boru kaynaklarına elverişlidir. Doğru  akımda (elektrot artı kutupta) veya dalgalı akımda kullanılırlar. İyi bir aralık doldurma kabiliyeti olduğu için, çoğu zaman  çukur  ve  gözenekleri olan dökme çeliklerin  kaynağına da  elverişlidir. Çok duman oluştuğundan, kazan, depo vs.gibi kapalı hacimdeki işlerde kullanmaktan kaçınmalıdır.

Kaynak metali iyi kaliteli olup dövülebilir ve röntgen muayenesinde iyi netice verir.

6010 kaynak çubuğu

6010 elektrotlar nerede kullanılır?  6010 kaynak çubukları, Boru hatlarında 6010  kaynak çubukları kullanılır. Sadece AC akımda değil, doğrudan doğru akımda kaynak yapmak için kullanılabilir. Arkın mükemmel kontrolünü sağlar. Bu çubuk derin nüfuz eder ve her pozisyonda iyi çalışır. Daha çok yumuşak çeliklerde kullanılmakla beraber , galvanizli saçların ve alçak alaşımlı çeliklerin kaynağında da kullanılır. Gemi, köprü, depo tankları yapımı ve boru kaynakları tipik kullanma yerleridir.

6010 elektrodu ile yapılmış bir kaynak örneği (yukarıda)

6011 ark kaynak çubukları

AC ve doğru akım elektrodunda kullanılmak üzere özel olarak tasarlanmıştır. Diğerlerinden daha fazla manipülasyon gerektirir. Endüstride ve buhar borusu hatlarının yapımında kullanılır.

Bu elektrotlar özellikle ince saçların kaynağı için imal edilir. Bu elektrodların nüfuziyeti E 6012 elektrodlarından daha az olduğu için, büyük çaplı elektrodlar kullanılacağı zaman önceden E 6012 ile bir paso kaynak yapılmalıdır.

Özel elektrotlar

Bunlar derin kaynak işlemine uygun, daima kalın örtülü  ve  örtüsü fazla miktarda organik madde bulunduran elektrotlardır. Derin nüfuziyet kaynağı, klâsik ark kaynağı usullerine nazaran işlemin hızını arttıran, gerekli kaynak mukavemetini  elde etmek için  daha  yüksek  ark  nüfuziyetinin  üstünlüklerinden   istifade  eden  ve  neticede  kaynak eyleminin maliyetini düşüren bir ark kaynağı tekniğidir.

E 7024 kaynak elektrodu

Yüksek verimli bir elektrottur.  Rutil karakterlidir. Yumuşak çeliklerin köşe kaynakları için çok elverişlidir. E 7024 kararlı ve sakin bir ark yapan, sıçraması çok az, nüfuziyeti az, yüksek ergime hızlı elektrotlardır. Dalgalı ve dcğru akım ( her iki kutup ) da kaynak yapılabilir. Çoğunlukla yumuşak çeliklerde kullanılmakla beraber, birçok alaşımlı çelikler ile orta ve yüksek karbonlu çeliklerin kaynağında başarıyla kullanılmaktadır.

7024 çubuk, düz ve yatay kaynak için uygundur, ancak dikey veya tepegöz kaynağı için uygun değildir.

E 7027 kaynak elektrodu

Örtüsü yüksek oranda demir tozu ( yaklaşık olarak örtü ağırlığının 50 % ) ihtiva eden asit karakterli bir elektrottur. Dalgalı ve doğru akım her iki kutupta, düz pozisyonda köşe ve alın kaynakları için yapılmışlardır. Orta nüfuziyette, sıçraması çok az, ergime hızı yüksek bir elektrottur. Cürufu kalın olup kolayca kalkar. Bu elektrot oldukça kalın parçaların kaynağına uygundur.

kaynak elektrot çeşitleri tablosu (Yukarıda) Elektrot çubuklarının numaralarına göre özellikleri.